در سیر تاریخ همیشه انسان به حیوانات به عنوان منبع مواد غذایی ، حمل و نقل، کار و یار و همدم وابسته بوده است .با وجود این، انواع بی شمار حیوانات نیز منشأ انتقال  بیماری های ویروسی، باکتریایی و انگلی با انتقال به راه های مختلف منجمله تماس مستقیم یا آلودگی آب، به انسان میباشند. این بیماریها زئونوز هستند.

رادولف ویر شو در قرن 19به بیماری های مشترک انسان و حیوان نام زئونوز ها را اطلاق نمود و آنها را تحت عنوان بیماری های عفونی که انسان از حیوانات اهلی می گیرد تعریف کرد. کارشناسان سازمان بهداشت جهانی , این بیماریها را بر اساس مخزن انتشار آنها در طبیعت به این شکل تعریف کرده اند:بیماری های مشترک بین انسان و حیوانات به آن گروه از بیماری ها و عفونت هایی اطلاق می شود که بطور طبیعی بین انسان و حیوانات مهره دار قابل انتقال می باشند.
15 تیرماه به عنوان “روز ملی مهار بیماری های مشترک انسان و حیوان” نام گذاری شده است، اما متأسفانه اهمیت بیماری های مشترک در کشور ما چندان شناخته شده نیست.هاری،تب مالت،سالک،سیاه زخم،انفلوانزای حیوانی،تبهای خونریزی دهنده،جنون گاوی،لپتوسپیروزیس،تولارمی از جمله این بیماریها هستند .

بر اساس گزارش های سازمان بهداشت جهانی از میان یک هزار و 709 عامل بیماری زا ، 832 عامل یعنی 49 درصد آنها از طریق حیوانات به انسان منتقل می شوند.
گزارش های موجود در کشور نشان می دهد فرآورده های لبنی و گوشت آلوده، شایع ترین مواد غذایی هستند که موجب ابتلا انسان به این بیماری هایی نظیر تب مالت، سیاه زخم، بیماری های انگلی و … می شوند.

 تعداد موارد ابتلا به سالک
سالانه 20 تا 40 مورد به ازای هر 100 هزار نفر ابتلا به سالک در کشور وجود دارد که این تعداد در 15 تا 20 سال اخیر ثابت بوده است.

افزایش تعداد پشه های ناقل بیماری در محیط ، عدم دفع مستمر زباله ها، جمع کردن کودهای حیوانی در منازل روستایی، وجود ساختمان های قدیمی، خانه های خالی از سکونت، ساختمان های نیمه کاره و زندگی در کنار آن از جمله کانون های مهم این بیماری محسوب می شوند.شهرستان های مشهد، یزد، شیراز، کرمان و تهران قدیم به عنوان مناطق شهری و روستاهای اصفهان، گنبد، بم، ایلام، خوزستان، فسا، جهرم، اردکان و منطقه ای از رفسنجان از جمله کانون های مهم و شناخته شده ی این بیماری هستند.

روند صعودی بیماری هاری در کشور

پزشکان از بیماری هاری به عنوان بیماری کشنده ی قابل انتقال از حیوان به انسان یاد کرده و می گویند که در صورت ابتلای انسان به این بیماری، مرگ آن فرد حتمی خواهد بود، اما راه هایی نظیر آموزش درست به کودکان وجود دارد که می تواند تا حد زیادی از ابتلای افراد به این بیماری پیشگیری کند.
پرهیز ازشنا کردن یا راه رفتن در برکه ها یا نهرهای آلوده، ارائه ی آموزش های لازم به کودکان در خصوص عدم نزدیک شدن به سگ و گربه ، شستن محل جراحت( ایجاد شده توسط حیوان) با صابون و آب فراوان و مراجعه ی سریع به مرکز بهداشت و نیز مشاوره با دامپزشکان در خصوص نگهداری حیوانات خانگی، مهم ترین راه پیشگیری از ابتلا به بیماری هاری است.

ابتلا بیش از 25 هزار نفر به بیماری تب مالت در کشور
خطر ابتلا به تب مالت به عنوان مهم ترین بیماری های مشترک بین انسان و حیوان با مصرف پنیر تازه، کره، سرشیر،خامه محلی و بستنی های سنتی غیر پاستوریزه افزایش می یابد، بنابراین از مصرف این مواد غذایی به صورت غیر پاستوریزه باید به شدت پرهیز کرد.
در صورت تماس با ترشحات جفت و جنین سقط شده ی دام ها خطر ابتلا به تب مالت وجود دارد، بنابراین در صورت سقط جنین دام، از نزدیک شدن و تماس با آن باید به شدت پرهیز کرد.

تب خونریزی دهنده کریمه- کنگو چیست؟
تب خونریزی دهنده کریمه-کنگو یکی از بیماری­های ویروسی مشترک بین انسان و حیوان است  که در کشور ما نیز دیده می­شود. آلودگی با این ویروس در دام­ها بیماری بالینی ایجاد نمی­کند با اینهمه ممکن است در انسان باعث مرگ شود. ایجاد خونریزی در بافت­های بدن یکی از نشانه ­های بیماری در انسان است که در مراحل آخر بیماری اتفاق می­افتد. بیماری برای اولین بار در سال 1944 در منطقه کریمه در کنار دریای سیاه شناخته شد و به همین دلیل به نام تب خونریزی دهند کریمه نامیده شد. بیماری متعاقبا در سال 1966 در کنگو شناسائی گردید و از آن تاریخ نام این بیماری به تب خونریزی دهنده کریمه کنگو تغییر  یافت.

مهم ترین راه آلودگی کنه، خونخواری کنه Hyalomma نا بالغ از مهره‌داران کوچک می‌باشد. یک بار آلودگی موجب می‌شود کنه در تمام طول مراحل تکامل آلوده باقی بماند و کنه بالغ ممکن است عفونت را به مهره‌داران بزرگ مثل دام‌ها منتقل کند، ویروس یا آنتی‌بادی آن، در کنه. در مناطق وسیع دنیا پیدا شده است و عفونت در انسان پس از گزش کنه آلوده یا له کردن آن روی پوست نیز ایجاد می‌شود.

بیماری به وسیله خرگوش‌صحرائی، جوجه‌تیغی، گوسفند و گاو به نقاط مختلف توسعه می‌یابد

پیشگیری :

1-      بیمار مشکوک باید ایزوله و کلیه وسایل مورد استفاده او سوزانده شوند.

2-      از خرید گوشت های بدون مهر خودداری گردد.

3-      برای ذبح دام از دستکش و لباس مخصوص استفاده شود.

4-      متاسفانه به علت عدم علامت دار بودن دام ها باید  24 ساعت پس از ذبح  در یخچال در دمای 1 تا 4 درجه نگهداری گردد.

  ابولا

اولین شیوع شناخته شده‌ ویروس ابولا در انسان در سال ۱۹۷۶ به صورت همزمان در سودان و جمهوری دموکراتیک کنگو مشاهده شده است. این بیماری از طریق خون و یا دیگر مایعات و بافت‌های آلوده به ویروس از بدن حیوان یا انسان منتقل می‌شود. قدرت کشندگی گونه‌های شناخته شده‌ این ویروس بسیار متفاوت‌اند، از یک طرف Reston حتی به سختی قادر است فردی را مریض کند و از سوی فرد مبتلا بهBundibugyo به احتمال ۵۰ درصد از بین خواهد رفت.