جراحی قلب یک عمل جراحی بزرگ و مهم است که نیاز به مراقبت های ویژه ای بعد از عمل دارد. رعایت این مراقبت ها می تواند به بهبود سریع تر و جلوگیری از بروز عوارض کمک کند.
آغاز مراقبت‌های لازم پس از جراحی قلب با وضعیت شخص در خانه پس از عمل جراحی آغاز میشود. بلافاصله پس از ترخیص از بیمارستان، به مدت ۸ تا ۱۰ هفته، مطابق دستورات پزشک، ضرورت استراحت در منزل وجود دارد. در این دوره، استراحت به معنای بستری بودن نیست و تنها به منظور دوری از محیط‌ها و عواملی که برای سلامت قلب خطرناک هستند، انجام میشود. این مدت نیازمند اجتناب از استرس و اضطراب های محیطی است که ممکن است بر قلب تاثیر منفی بگذارند. مراقبت های لازم بعد از عمل جراحی قلب در منزل عبارتند از
بطور معمول برش جراحی طی 48 ساعت نفوذ ناپذیر میشود و هنگامی که بیمار به خانه میرود، اکثرا نیاز به پانسمان ندارد، مگر اینکه هنوز از محل زخم ترشح داشته باشد. پوشاندن زخم صرفا برای پرهیز از ضربه های ناخواسته است.
uدر اطراف محل برش کبودی، قرمزی و خارش یا درد مختصر طبیعی است که بتدریج رفع میشود. توصیه میشود بیمار هرروز با آب ولرم و صابون یا شوینده ملایم (مانند شامپوی بچه) زخم را شستشو داده و خشک کند. استعمال بتادین یا پماد روی زخم توصیه نمیشود. محل لوله های سینه ای (درن‌ها) دیرتر بسته میشوند و تا مدتی ترشح کمی دارند که جای نگرانی نیست. ضمنا چون بخیه های پوستی برش جراحی قابل جذب هستند، نیازی به کشیدن بخیه نیست.
طبق دستور پزشک،درصورت نیاز از پانسمان آماده استفاده کنید.
از انجام فعالیت های سنگین که می تواند باعث آسیب به زخم شود، خودداری کنید.
از خیس شدن محل زخم خودداری کنید. اگر محل زخم شما خیس شد، آن را با یک حوله تمیز خشک کنید.
به طور منظم محل زخم خود را بررسی کنید. اگر متوجه تورم، قرمزی، درد یا ترشح از محل زخم شدید، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.
اگر محل زخم شما دچار عفونت شد، علائم تورم، قرمزی، درد، ترشح و تب را مشاهده خواهید کرد. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید
uزمان بهبودی زخم بعد از عمل قلب باز بسته به نوع جراحی و وضعیت سلامتی شما متفاوت است. اما به طور کلی، اکثر افراد بعد از 4 تا 6 هفته می توانند به فعالیت های عادی خود بازگردند. با رعایت مراقبت های لازم بعد از عمل جراحی قلب، می توانید روند بهبودی خود را تسریع کنید و از بروز عوارض احتمالی جلوگیری کنید.
پس از عمل قلب باز، جناغ سینه که برای دسترسی به قلب باز شده است، به شدت حساس و ناپایدار است و معمولاً جوش خوردن جناغ سینه بین 6 تا 8 هفته طول می کشد. بنابراین، توصیه می شود اقدامات لازم را برای محافظت از آن انجام دهید.
در اینجا چند نکته برای مراقبت از جناغ سینه بعد از عمل قلب باز آورده شده است:
از حرکات ناگهانی و سریع خودداری کنید.
هنگام دراز کشیدن و بلند شدن، به آرامی و با کمک دیگران یا مانکیبار تخت (نردبان دستی ) این کار را انجام دهید.
از خم شدن به جلو یا عقب خودداری کنید. این کار می تواند باعث فشار بر جناغ سینه شود.
اگر در حین انجام هر یک از این فعالیت ها درد یا ناراحتی احساس کردید، فوراً متوقف شوید.
از سرفه های شدید خودداری کنید. اگر نیاز به سرفه دارید، به آرامی و با کنترل ومحافظت جناغ با بالشت طبی این کار را انجام دهید.
از ماساژ ملایم ناحیه اطراف محل برش استفاده کنید. ماساژ ملایم می تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
از بلند کردن وزن های سنگین خودداری کنید. جناغ سینه هنوز در حال بهبود است و نمی تواند وزن زیادی را تحمل کند.
از یک نگهدارنده قفسه سینه استفاده کنید. نگهدارنده قفسه سینه به حمایت از جناغ سینه و جلوگیری از حرکت آن کمک می کند.
uاز خوابیدن به پهلو و دمر خودداری کنید واز بردن دست به پشت بدن و سر بعلت فشار به قفسه سینه اجتناب کنید
اشتها پس از جراحی قلب می تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد، از جمله نوع جراحی، داروهایی که مصرف می کنید، و سطح درد و ناراحتی شما. به طور کلی، انتظار می رود که اشتهای شما در چند روز اول پس از جراحی کاهش یابد. این به این دلیل است که بدن شما در حال بهبودی است و انرژی زیادی را برای این کار صرف می کند. همچنین، ممکن است احساس تهوع یا استفراغ داشته باشید و یا احساس تلخی در دهانتان داشته باشید، که می تواند اشتهای شما را کاهش دهد.
uبا این حال، به تدریج، اشتهای شما باید بهبود یابد. اگر اشتهای شما پس از چند روز بهبود نیافت، با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است لازم باشد داروهای خاصی برای افزایش اشتهای شما مصرف کنید. در اینجا چند نکته برای افزایش اشتهای شما پس از جراحی قلب آورده شده است:
از غذاهای ساده و کم چرب شروع کنید.
غذاهای خود را در وعده های کوچک و مکرر میل کنید.
در صورت امکان، غذاهای خود را در کنار خانواده و دوستان میل کنید.
از ادویه جات و چاشنی های خوشمزه برای افزایش طعم غذاهای خود استفاده کنید.
اگر اشتهای شما کاهش یافته است، لازم است که همچنان مواد مغذی وخصوصا پروتئین مورد نیاز بدن خود را دریافت کنید. برای این کار می توانید از سفیده تخم مرغ ومکمل های غذایی استفاده کنید. همچنین می توانید با پزشک خود در مورد برنامه غذایی مناسب برای شما صحبت کنید
در اینجا چند نمونه از غذاهایی که می توانند اشتهای شما را افزایش دهند، آورده شده است:
غلات کامل
لبنیات کم چرب
سالادهای سبزیجات
سوپ ها و خورشت ها
مرغ و ماهی بدون چربی
میوه ها و سبزیجات تازه
پروتئین های بدون چربی
پروتئین برای ترمیم بافت های آسیب دیده ضروری است. منابع خوب پروتئین بدون چربی عبارتند از:
لوبیا
توفو (پنیر سویا)
سفیده تخم مرغ
مرغ بدون پوست
ماهی بدون چربی
میوه ها و سبزیجات
uافراد پس از جراحی قلب باید روزانه حداقل 5-7 وعده میوه و سبزیجات مصرف کنند. میوه ها و سبزیجات سرشار از مواد مغذی ضروری ویتامین ها، مواد معدنی، فیبر و آنتی اکسیدان ها هستند که برای سلامت قلب مفید هستند. افراد باید میوه ها و سبزیجات رنگارنگ مختلفی را انتخاب کنند تا طیف گسترده ای از مواد مغذی را دریافت کنند.
غلات کامل
با گنجاندن غلات کامل فراوان در رژیم غذایی خود، می توانید به بهبودی سریعتر پس از جراحی قلب و کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی در آینده کمک کنید. غلات کامل منبع خوبی از فیبر هستند که به کاهش کلسترول و کنترل قند خون کمک می کند. نمونه هایی از غلات کامل که باید در رژیم غذایی مراقبت های پس از جراحی قلب گنجانده شوند عبارتند از:
کینوا
حبوبات
جو دوسر
برنج قهوه ای
نان سبوس دار
پاستا سبوس دار
غلات صبحانه سبوس دار
چربی‌های سالم
افراد پس از جراحی قلب باید روزانه 25-35 گرم چربی سالم (حداکثر ۶ قاشق چایی خوری) مصرف کنند. چربی های سالم برای عملکرد صحیح قلب ضروری هستند. منابع چربی سالم عبارتند از:
اسیدهای چرب امگا 3
اسیدهای چرب امگا 3 چربی های ضروری هستند که بدن نمی تواند آنها را تولید کند. آنها برای سلامت قلب بسیار مهم هستند. منابع خوب اسیدهای چرب امگا 3 عبارتند از:
گردو
ماهی تن
روغن کتان
ماهی سالمون
ماهی ساردین
دانه های کتان
ماهی خال مخالی
اسیدهای چرب امگا 6
اسیدهای چرب امگا 6 برای تولید برخی هورمون ها و عملکرد صحیح سیستم ایمنی بدن ضروری هستند. منابع خوب اسیدهای چرب امگا 6 عبارتند از:
روغن زیتون
روغن کانولا
آجیل و دانه ها
روغن آفتابگردان
بعد از جراحی، بدن شما نیاز به زمان و استراحت برای بهبودی دارد. احساس خستگی و ضعف در این مدت کاملاً طبیعی است. برای کمک به بهبودی خود، کارهای زیر را انجام دهید:
به آرامی فعالیت خود را شروع کنید. از پیاده روی کوتاه شروع کنید و به تدریج مدت زمان و شدت آن را افزایش دهید.
در هفته های اول، از انجام فعالیت های سنگین مانند جارو زدن، بلند کردن اجسام سنگین تر از ۵ کیلوگرم، هل دادن یا کشیدن اجسام سنگین و کارهای کشاورزی خودداری کنید.
بهتر است در روزهای اول به جای نشستن، دراز کشیدن یا ایستادن طولانی مدت، راه بروید.
در صورت بروز هرگونه مشکل یا درد، با پزشک خود تماس بگیرید.
عمل جراحی می تواند باعث ایجاد اختلال در خواب شود. این اختلال می تواند به دلایل مختلفی از جمله استرس عمل، درد و داروهای مصرفی بعد از عمل ایجاد شود. برای بهبود خواب بعد از عمل می توانید کارهای زیر را انجام دهید:
از مصرف کافئین و الکل قبل از خواب خودداری کنید. این مواد می توانند باعث بی خوابی شوند.
قبل از خواب، یک دوش آب گرم بگیرید. حمام گرم می تواند به شل شدن عضلات و ایجاد آرامش کمک کند.
در یک ماه اول بعد از عمل، به حالت طاق باز بخوابید. این موقعیت می تواند به کاهش درد و تورم در محل عمل کمک کند.
از بالش اضافی استفاده کنید. بالش اضافی می تواند به شما کمک کند تا موقعیت بهتری برای خوابیدن پیدا کنید و بهتر تنفس کنید.
قبل از خواب، یک کتاب بخوانید یا موسیقی آرام گوش دهید. این فعالیت ها می تواند به شما کمک کند تا آرام شوید و به خواب بروید.
در ساعات اولیه بعد از ظهر از خوابیدن خودداری کنید. خواب در این ساعات می تواند باعث شود که در شب به سختی به خواب بروید.
از آرامبخش های ملایم یا قرص های خواب طبق نظر پزشک استفاده کنید. این داروها می توانند به شما کمک کنند تا سریعتر و راحت تر به خواب بروید.
به پهلو خوابیدن بعد از عمل قلب باز معمولاً توصیه نمی شود. این به این دلیل است که می تواند باعث فشار بر جناغ سینه و محل برش شود. در عوض، معمولاً توصیه می شود که به پشت بخوابید، با یک یا دو بالش زیر سرتان برای حمایت از گردن و پشت خود. این به کاهش درد و ناراحتی کمک می کند و به جناغ سینه اجازه می دهد تا به طور کامل بهبود یابد.
uاگر به پهلو خوابیدن برای شما راحت تر است، می توانید با یک بالش بین زانوها یا زیر شکم خود قرار دهید. این کار به کاهش فشار بر جناغ سینه کمک می کند. با این حال، توصیه می شود که به آرامی و با احتیاط به پهلو بچرخید و از خم شدن به جلو یا عقب خودداری کنید.
ورزش کردن بعد از عمل جراحی قلب برای بهبود سلامتی و بازگشت به زندگی روزمره ضروری است. پیاده روی یکی از بهترین ورزش ها برای افراد بعد از عمل قلب است. مراحل شروع پیاده روی بعد از عمل جراحی قلب به شکل زیر می باشد:
هفته اول:3 تا 4 بار در روز، هر بار به مدت 3 تا 5 دقیقه پیاده روی کنید.
هفته دوم:3 بار در روز، هر بار به مدت 10 دقیقه پیاده روی کنید.
هفته سوم:2 بار در روز، هر بار به مدت 15 دقیقه پیاده روی کنید.
از هفته چهارم به بعد:هر روز حداقل 2 بار در روز، هر بار به مدت 20 دقیقه پیاده روی کنید. می‌توانید به تدریج زمان پیاده روی خود را افزایش دهید تا به یک ساعت برسد.
نکات مهم هنگام پیاده روی بعد از عمل جراحی قلب که باید رعایت کنید عبارتند از:
از پیاده روی در هوای خیلی سرد یا خیلی گرم خودداری کنید.
بدون هماهنگی با پزشک از تردمیل یا سایر وسایل ورزشی استفاده نکنید.
سرعت پیاده روی خود را طوری تنظیم کنید که بتوانید به راحتی صحبت کنید.
اگر در حین پیاده روی دچار علائمی مانند تنگی نفس، ضعف شدید، عرق شدید، حالت تهوع یا سرگیجه شدید، فوراً پیاده روی را قطع کنید و استراحت کنید. اگر علائم برطرف نشد، به پزشک مراجعه کنید
u
یبوست یکی از عوارض شایع جراحی قلب است. برای پیشگیری از یبوست، بیماران باید مایعات فراوان (حدود دو لیتر در روز) بنوشند، غذاهای پرفیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل بخورند و به اندازه کافی فعالیت فیزیکی داشته باشند.
uبا این وجود، حتی با رعایت این موارد، برخی از بیماران دچار یبوست میشوند. در این موارد، پزشک معمولاً مصرف شربت شیرمنیزیم (هر ۸ ساعت ۳۰ میلی‌لیتر) یا قرص سنالین (روزی ۳-۱ عدد) را توصیه می‌کند. توجه داشته باشید که زور زدن بیش از حد هنگام اجابت مزاج می‌تواند خطرناک باشد. اگر دچار یبوست هستید و پس از چند روز با مصرف مایعات و غذاهای پرفیبر بهبود نیافتید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید
u
توصیه می شود که بیماران حداقل تا یک ماه پس از جراحی قلب از رانندگی خودداری کنند. در این مدت، بیمار هنوز در حال بهبودی است و ممکن است در واکنش ها و تمرکز خود دچار مشکل شود.
در برخی موارد، پزشک ممکن است اجازه دهد که بیمار زودتر از یک ماه رانندگی کند. اما در این موارد، بیمار باید در ابتدا با سرعت کم و در مسیرهای خلوت رانندگی کند و به تدریج مدت زمان و مسافت رانندگی خود را افزایش دهد. در هنگام رانندگی بعد از جراحی قلب، بیمار باید نکات زیر را رعایت کند:
حتماً از کمربند ایمنی استفاده کنید.
اگر احساس خستگی یا سرگیجه می کنید، از رانندگی خودداری کنید.
از مصرف داروهای خواب آور یا آرام بخش قبل از رانندگی خودداری کنید.
از رانندگی در شرایط نامساعد آب و هوایی مانند مه یا باران خودداری کنید.
پس از جراحی قلب، معمولاً توصیه میشود که دو هفته استراحت کنید و ودردسترس جراح خود باشیداز فعالیت‌های شدید خودداری کنید. در این مدت، بدن شما در حال بهبودی است و به زمان نیاز دارد تا به حالت عادی بازگردد. پس از دو هفته، می‌توانید با اجازه پزشک خود به مسافرت بروید. با این حال، هنگام مسافرت باید نکاتی را رعایت کنید تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری کنید.
مسافرت هوایی
uاگر قصد دارید با هواپیما سفر کنید، باید از پزشک خود بپرسید که آیا برای شما مجاز است. در صورت اجازه پزشک، باید در روز سفر، از خوردن غذاهای سنگین خودداری کنید و مقدار زیادی مایعات بنوشید. همچنین، بهتر است لباس‌های راحت و گشاد بپوشید.
اگر قصد دارید با قطار یا اتومبیل سفر کنید، هر دو ساعت یکبار توقف کنید و چند دقیقه راه بروید. این کار به جلوگیری از تشکیل لخته خون در پاها کمک می‌کند. همچنین اگر احساس خستگی یا درد می‌کنید، حتماً استراحت کنید.
پس از جراحی قلب، معمولاً توصیه میشود که 2 تا 3 روز صبر کنید تا زخم شما بهبود یابد و سپس به حمام بروید. در این مدت، می‌توانید با استفاده از دستمال مرطوب یا اسپری، بدن خود را تمیز کنید.
هنگام حمام کردن، نکات زیر را رعایت کنید:
پس از حمام، زخم خود را با حوله نرم خشک کنید.
زخم خود را با ملایمت بشویید. از مالیدن زخم خودداری کنید.
اگر زخم شما در حال بهبود است، می‌توانید به طور عادی حمام کنید.
از آب ولرم استفاده کنید. آب خیلی داغ می‌تواند به زخم شما آسیب برساند.
از صابون ملایم استفاده کنید. از صابون‌های معطر یا دارای مواد شیمیایی قوی خودداری کنید.
از یک صندلی حمام یا صندلی بلند برای نشستن در حمام استفاده کنید. این به شما کمک می کند تا از فشار بر روی زخم های خود جلوگیری کنید.
توصیه میشود جهت شستشوی سر از فرد دیگری کمک بگیرید و بقیه نقاط بدن را به آرامی بشویید
برای مراقبت از زخم هنگام حمام کردن نکات زیر را نیز در نظر داشته باشید:
از ایستادن طولانی مدت در حمام خودداری کنید.
اگر احساس سرگیجه یا ضعف کردید، بلافاصله از حمام خارج شوید.
پس از عمل جراحی قلب، ممکن است در اطراف زخم، پوست پوسته شود یا بخیه‌های کوچک به چشم بیاید، که این امر کاملاً طبیعی است. اطمینان حاصل کنید که بخیه‌های عمقی در ناحیه قلب و قفسه سینه شما به خوبی تثبیت شده‌اند و تغییراتی که در پوست مشاهده میشود، تأثیری بر وضعیت داخلی عمل جراحی ندارد.
هنگام حمام، استفاده از دوش به جای وان راحت‌تر است. می‌توانید با استفاده از یک چهارپایه زیر دوش بنشینید همچنین درب حمام را از داخل قفل نکنید و حتماً یک نفر از اعضای خانواده شما را همراهی کند.