فیزیوتراپی در بیماران قلبی ( بازتوانی قلبی-ریوی)
مقدمه
بیش از دو دهه قبل، در سال 1995، سازمان بهداشت و خدمات انسانی آمریکا[1] و مؤسسه ملی قلب، ریه و خون[2]، بازتوانی قلبی را به عنوان ارائهی برنامهی جامع بلند مدت بیان کرد که شامل ارزیابی پزشکی، تجویز تمرینات ورزشی تحت نظارت و پیشرونده، اصلاح عوامل خطرساز قلبی، آموزش، مشاوره و اصلاحات رفتاری است و امروزه این توصیف از بازتوانی قلبی همچنان قابل اجراست.
بازتوانی قلبی، جزء اساسیِ درمان بیماران قلبی است. تحقیقات نشان داده است که برنامه بازتوانی به طور معناداری باعث کاهش مرگ ومیرِ ناشی از بیماریهای قلبی عروقی میشود.
تعریف
بازتوانی قلبی یک برنامه جامع و طولانی مدت است که شامل ارزیابی های پزشکی، تجویز ورزش تحت نظارت و پیشرونده، اصلاح ریسک فاکتورهای قلبی، آموزش و مشاوره میباشد. هدف اولیه بازتوانی قلبی آن است که بیماران از طریق تغییر روش زندگی و تمرینات ورزشی خود به بهینه ترین وضعیت فیزیکی، روانی و اجتماعی خود دست یابند.
فیزیوتراپی در بیماران قلبی ( بازتوانی قلبی-ریوی)-فواید بازتوانی قلبی
کاهش عوارض روانی و پاتوفیزولوژیک بیماری قلبی
کاهش مرگ و میر از جمله مرگ و میر با علل قلبی (57%)
کمتر شدن زمان بستری در بیمارستان
آماده کردن بیمار برای بازگشت به فعالیتهای روزانه و یکپارچگی با خانواده و جامعه
بهبود عملکرد قلب
ثابت یا معکوس کردن روند تشکیل پلاک های آترواسکلروتیک عروق
بهبود وضعیت روانی
افزایش ظرفیت هوازی
بهتر شدن کیفیت زندگی
-فیزیوتراپی در بیماران قلبی ( بازتوانی قلبی-ریوی)طول مدت بازتوانی قلبی
برنامه بازتوانی قلبی تا زمانی که بیمار بتواند وضعیت خود را مدیریت کند و عادتهای خود را بهبود ببخشد، به طول میانجامد. به طور استاندارد، بازتوانی قلبی شامل 36-12 جلسه طی 6-3 ماه میباشد.
اجزای اصلی:
- ارزیابی بیمار
- تجویز ورزش برای بهبود آمادگی قلبی عروقی بدون اینکه برای بیمار خطرآفرین باشد
- آموزش در مورد بیماری قلبی و بهبود ریسک فاکتور های قلبی
- کاهش یا قطع مصرف سیگار
- کنترل پرفشاری خون
- بهبود پروفایل لیپید: کاهش معنادار کلسترول، LDL، TGوافزایش HDL
- کنترل دیابت: افزایش حساسیت انسولین در سطح سلولی و کاهش سطح انسولین سرم
- افزایش فعالیت فیزیکی
- تشویق به تغذیه سالم و کنترل وزن
- بهبود سلامت روانی
فازهای بازتوانی قلبی:
فاز 1
این فاز در بیماران بستری بلافاصله بعد از یک حمله قلبی عروقی یا اتمام یک مداخله جراحی آغاز میشود. ابتدا توانایی و تحمل فیزیکی بیمار ارزیابی میگردد. فیزیوتراپیست بیمار را برای یک سری تمرینات داخل تخت، جا به جا شدن، تمرینات تنفسی با اسپیرومتر و راه رفتن راهنمایی میکند. این تمرینات، سبک و با هدف حفظ دامنه حرکتی مفاصل و بهبود عدم تحرک حاصل از بستری شدن انجام میشود با تمرکز بر انجام فعالیتهای روزانه و کاهش استرس
فاز 2
این فاز از زمان ترخیص از بیمارستان تا قبل از مراجعه به بخش سرپایی بازتوانی قلبی به مدت 3-6 هفته به طول میانجامد. هدف از این فاز، تأکید بر انجام تمرینات و توصیههایی که به بیماران گفته شده است. در این مرحله به بیمار کمک میشود تا هرچه تمامتر فعالیتهای خود را به صورت مستقل و آگاهانه انجام دهد تا برای ورود به فاز سوم بازتوانی قلبی آماده شود.
فاز 3
مرحله اصلی بازتوانی قلب است که در بیماران جراحی قلب پس از 4هفته، در بیماران مبتلا به سکته قلبی پس از 6 هفته و در بیماران آنژیوپلاستی پس از 10روز قابل اجرا می باشند. در این مرحله بیماران معرفی شده توسط متخصصین و جراحان قلب پس از انجام تست ورزش و معاینات سیستم قلبی- عروقی به مرکز بازتوانی قلبی ارجاع می شوند. سپس با توجه به تست ورزش و نتایج قبلی اکو، آزمایش ها و پرونده بیمار برای هر بیمار نسخه ورزشی خاصی (ازنظر شدت زمان و مقدار جلسات ورزشی مورد نیاز) تجویز می شود. به طور معمول فاز 3 بازتوانی قلبی شامل 12-36 جلسه تمرینات ورزشی تحت مانیتورینگ پیشرونده میباشد. تیم بازتوانی قلبی شامل پزشک، پرستار، فیزیوتراپیست و متخصص تغذیه میباشد که همه با هم برنامه درمانی را با توجه به علایم و وضعیت فیزیکی هر بیمار برنامه ریزی میکنند. بیمار به تدریج با انجام تمرینات ورزشی هوازی و تقویتی به بهبودی قابل توجهی در فانکشن قلبی-ریوی و عضلانی برای انجام فعالیتهای روزانه دست مییابد.
فاز 4
در طی فاز 4 بیمار به سطحی از تمرینات ورزشی، اصلاح سبک زندگی و تغذیهای که طی مراحل قبلی به آن دست یافته است ادامه میدهد.
برنامه تمرینات ورزشی
- Warm up
- آمادگی قلب، ریه و عضلات برای ورزش
- جلوگیری از آسیب و خستگی عضلانی روز بعد از ورزش
- شامل تمرینات stretching و حرکات گروه عضلات بزرگ و مفاصل با شدت خفیف
- Conditioning
- سطح متوسط تمرینات ( شدت کم، duration طولانی) برای جلوگیری از آسیبهای عضلانی اسکلتی و ریسک قلبی
- Cool down
- برای بازگشت آهسته قلب، ریه، عضلات و فشار خون به سطح اولیه
-1U.S. Department of Health and Human Services
-2National Heart, Lung, and Blood Institute
فیزیوتراپی در بیماران قلبی ( بازتوانی قلبی-ریوی)