جراحی بای‌پس عروق کرونر (CABG) یکی از روش‌های شایع و مؤثر برای درمان بیماری‌های عروق کرونری قلب است. این جراحی به منظور بهبود جریان خون به عضله قلب انجام می‌شود و معمولاً برای بیمارانی که دچار انسداد شدید یا تنگی عروق کرونر شده‌اند، توصیه می‌شود. فیزیوتراپی نقش بسیار مهمی در دوره قبل و بعد از جراحی دارد و به تسریع بهبودی، کاهش عوارض جانبی و بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره کمک می‌کند.
اهداف فیزیوتراپی در CABG
- بهبود عملکرد تنفسی:
- تقویت عضلات تنفسی و بهبود تهویه ریه‌ها به منظور پیشگیری از عوارض ریوی پس از جراحی.
- پیشگیری از عوارض پس از جراحی:
- کاهش خطرات ایجاد لخته‌های خونی (ترومبوز)، پنومونی و عوارض دیگر از طریق تحرک زودهنگام و تمرینات خاص.
- تسکین درد و افزایش راحتی بیمار:
- کاهش درد پس از جراحی با استفاده از تکنیک‌های فیزیوتراپی و آموزش نحوه صحیح حرکت و نفس‌گیری.
- افزایش قدرت و تحمل بدن:
- تقویت عضلات و افزایش استقامت قلبی-عروقی برای بازگشت سریع‌تر به زندگی عادی و بهبود کیفیت زندگی.
- آموزش و حمایت روانی:
- ارائه آموزش‌های لازم برای بهبود فعالیت‌های روزانه و کاهش اضطراب و استرس پس از جراحی.
تکنیک‌ها و روش‌های فیزیوتراپی در CABG
- تمرینات تنفسی
- تنفس عمیق و دیافراگمی: آموزش بیمار به تمرینات تنفسی عمیق برای تقویت عضلات تنفسی و بهبود اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها.
- اسپیرومتر تشویقی (Incentive Spirometry): استفاده از دستگاه اسپیرومتر برای تشویق بیمار به انجام تنفس‌های عمیق و منظم، که به جلوگیری از عوارض ریوی کمک می‌کند.
- تحرک زودهنگام
- راه‌اندازی و حرکت بیمار: کمک به بیمار برای برخاستن از تخت و شروع به راه رفتن با نظارت فیزیوتراپیست، به منظور پیشگیری از ترومبوز و بهبود گردش خون.
- تمرینات ملایم اندام‌ها: انجام حرکات ساده و ملایم برای دست‌ها و پاها به منظور حفظ قدرت عضلانی و جلوگیری از سفتی مفاصل.
- تمرینات تقویتی
- تمرینات ایزومتریک: تمریناتی که به تقویت عضلات بدون حرکت مفاصل کمک می‌کنند، به ویژه برای عضلات اندام‌های تحتانی و شکم.
- تمرینات مقاومتی سبک: استفاده از وزنه‌های سبک یا باندهای مقاومتی برای تقویت عضلات و افزایش استقامت.
- مدیریت درد
- تکنیک‌های تنفسی برای کاهش درد: آموزش تکنیک‌های تنفسی خاص برای کمک به مدیریت درد و افزایش راحتی.
- آموزش حرکت بدون درد: آموزش بیمار به انجام حرکات و جابجایی‌های صحیح برای کاهش فشار و درد در ناحیه قفسه سینه.
- آموزش و مشاوره
- آموزش خودمراقبتی: ارائه آموزش‌های لازم در مورد فعالیت‌های روزمره، رژیم غذایی، و تمرینات لازم برای انجام در خانه.
- حمایت روانی: ارائه مشاوره‌های لازم برای کاهش اضطراب و استرس ناشی از جراحی و بهبود کیفیت زندگی.
مراحل درمانی فیزیوتراپی
- ارزیابی اولیه
- ارزیابی وضعیت جسمانی و عملکرد تنفسی بیمار قبل و بعد از جراحی توسط فیزیوتراپیست.
- طراحی برنامه درمانی
- ایجاد برنامه‌ای شامل تمرینات تنفسی، تحرک زودهنگام، تمرینات تقویتی و آموزش‌های لازم، بر اساس نیازهای بیمار.
- اجرای برنامه درمانی
- اجرای منظم تمرینات و تکنیک‌های درمانی تحت نظارت فیزیوتراپیست، با تمرکز بر پیشگیری از عوارض و تسریع بهبودی.
- پیگیری و ارزیابی پیشرفت
- ارزیابی مداوم پیشرفت بیمار و تنظیم برنامه درمانی بر اساس نتایج به دست آمده.
فیزیوتراپی یکی از ارکان اصلی بهبودی پس از جراحی CABG است. با استفاده از تکنیک‌ها و روش‌های مناسب، بیماران می‌توانند با سرعت بیشتری به زندگی عادی بازگردند و از عوارض پس از جراحی پیشگیری کنند. همکاری نزدیک با فیزیوتراپیست و انجام تمرینات توصیه‌شده، نقش مهمی در موفقیت درمان و بهبود کیفیت زندگی بیمار دارد.