همه انسانها اضطراب را در زندگى خود تجربه می‌کنند و طبیعى است که مردم هنگام مواجهه با موقعیتهاى تهدیدکننده و تنش‌زا مضطرب می‌شوند و این علائم را تجربه می کنند: بی قراری، تنش، احساس خستگى، سرگیجه، تکرر ادرار، طپش قلب، ضعف تنگى نفس، تعریق، لرزش، نگرانى و دلهره، بی‌خوابى، اشکال در تمرکز حواس، گوش به زنگ بودن
همه انسانها اضطراب را در زندگى خود تجربه می‌کنند و طبیعى است که مردم هنگام مواجهه با موقعیتهاى تهدیدکننده و تنش‌زا مضطرب می‌شوند و این علائم را تجربه می کنند: بی قراری، تنش، احساس خستگى، سرگیجه، تکرر ادرار، طپش قلب، ضعف تنگى نفس، تعریق، لرزش، نگرانى و دلهره، بی‌خوابى، اشکال در تمرکز حواس، گوش به زنگ بودن
استرس
تنیدگی یا اِستـِرس یا فشار روانی، هر محرکی است که در انسان ایجاد تنش کند. تنش ایجاد شده در بدن و واکنش بدن را تنیدگی می‌گوییم. هنگام وارد شدن استرس بدن واکنش‌هایی از خود نشان می‌دهد تا تعادل از دست رفته را باز گرداند که این عمل استرس است. علائم استرس عبارتند از: سردرد هفته ای یک بار، قاعدگی های دردناک، درد دهان، خواب آشفته، خارش پوست، بیماری های ترکیبی، جوش و آکنه
تفاوت استرس با اضطراب
اضطراب هنگامی در فرد بروز می‌کند که شرایط استرس‌زا در زندگی او بیش از حد طولانی شود یا به‌طور مکرر رخ دهد، و یا اینکه دستگاه عصبی بدن نتواند به مرحلهٔ مقاومت تنیدگی پایان دهد و بدن برای مدتی طولانی همچنان بسیج باقی بماند. در این صورت بدن فرسوده و در برابر بیماریهای جسمی و روانی (مانند اضطراب) آسیب‌پذیر می‌شود.
فاکتورهاى روانى ـ اجتماعى ایجاد کننده اضطراب:
حالات درونى فرد و انگیزه‌هاى ناخودآگاه، ناتوانى فرد در مقابله با فشارهاى محیطى مانند کار، ازدواج و مبادلات بازرگانى، احساس جدایى یا طرد شدن، احساس فقدان یا از دست دادن حمایتهاى عاطفى مثل مرگ همسر، تغییرات ناگهانى محیطى یا حوادث غیرمنتظره و خطرناک، یادگیرى در منزل و محیط مثل یادگیرى اضطرابها و ترسهاى والدین، افکار و عقاید غیرمنطقى، غلط و اغراق‌آمیز در مورد خطرات موجود در موقعیتها
فاکتورهای جسمانى و زیست‌شناختى ایجاد کننده اضطراب:
کمبود قند خون، پرکارى تیروئید، برخى ضایعات مغزى، بی‌نظمی هاى قلبى، اثرات مصرف داروهاى روانگردان و مواد مخدر
اضطراب انواع مختلف و متنوعى دارد که هر فردى ممکن است به یک یا چند نوع از این اختلالات مبتلا باشد:
اختلال اضطراب فراگیر یا منتشر ، اختلال هراس، ترس های اختصاصی، ترس از مکانهاى باز، ترسهاى اجتماعى، اختلال وسواس، اختلال استرس پس از سانحه
مکانیسم‌های دفاعی مقابله با اضطراب:
مکانیسم‌های دفاعی برای اولین بار توسط فروید تعریف و توصیف شدند. آنها راههایی برای مقابله با استرس، اضطراب، ناکامی و تعارض هستند ولی عامل استرس‌زا را مورد توجه قرار نمی‌دهند (بر عکس روشهای مستقیم) بلکه واقعیت عامل استرس‌زا را تعریف نموده و آن را به صورت واقعه‌ای بی‌ضرر که تهدید کننده نیست، ارزیابی می‌کنند. مثلا از طریق مکانیسم انکار رئیس یک شرکت از اقرار به اینکه شرکت در حال ورشکستگی است، خودداری می‌کند و بدین ترتیب استرس را از خود دور می‌کند. انواع مکانیسم‌های دفاعی وجود دارند نظیر: سرکوبی ، انکار، واپس روی ، فرافکنی ، همانندسازی ، خیال پردازی ، تصعید ، عقلانی کردن و … که در سه سطح دفاعهای پخته و کامل ، دفاعهای اضطراب آور و دفاعهای آشفته عمل می‌کنند. این مکانیسم ها در کوتاه مدت می توانند مؤثر باشند اما در دراز مدت فایده ای ندارند.
رواندرمانی ها ی مؤثر برای مقابله با اضطراب:
روان درمانی رفتاری و شناختی، روان درمانی تحلیلی، تخلیه هیجانی.
تکنیک های مقابله با اضطراب
مواجه‌سازى، غرقه‌سازى فکری و واقعی، حساسیت‌زدایی فکری همراه با ریلکسیشن واقعی،سرمشق‌دهى، توقف فکر، فعالیت فکری، فعالیت بدنی به طور منظم، عدم فرار از عامل اضطراب زا، افزایش اعتماد به نفس، عدم گوشه نشینی و اجتماعی بودن، دریافت حمایت اجتماعی، اندیشیدن به زمان حال، کسب اطلاعات در مورد شرایط تنش زا، خندیدن، ابراز هیجان بر روی کاغذ، مسئله گشایی برنامه ریزی شده ، روش ابراز هیجان کلامی، مهارت تسلط گرا بودن، مهارت آمادگی برای تمرین.
دکتر میترا صفا
متخصص بیماریهای اعصاب و روان