سرطان کولون
مرورکلی
کولون قسمت انتهایی دستگاه گوارش است. سرطان کولون معمولا در سنین بالا اتفاق می افتد، اما در سنین پایین نیز ممکن است بیمار مبتلا گردد. در ابتدا به صورت پولیپ و یا توده خوش خیم در روده ظاهر می شود اما به تدریج بعضی از این پولیپ ها تبدیل به سرطان های بدخیم می شوند. پولیپ ها ممکن است کوچک باشند و هیچ علامتی نداشته باشند. به همین دلیل پزشکان توصیه به بررسی و برداشتن آنها جهت جلوگیری از سرطانی شدن می کنند.
علائم:
- تغییر در عادات روده ای.مانند اسهال، یبوست و یا تغییر در قوام مدفوع
- خونریزی مقعدی یا خون ریزی در مدفوع
- احساس ناراحتی در شکم مانند درد و گرفتگی
- احساس دفع ناقص مدفوع
- کاهش وزن زیاد
گاهی بعضی افراد هیچ علامتی را تجربه نمی کنند.
دلایل:
هنوز علت مشخصی وجود ندارد اما وقتیDNA سلولهای سالم تغییر می کند این سلول ها رشد می کنند و تبدیل به تومور می شوند. DNA ساختاری در سلول است که عملکرد سلول بر عهده آن است. وقتی DNAیک سلول تخریب شده باشد این سلولها شروع به تقسیم شدن می کنند حتی اگر سلول جدیدی نیاز نباشد و این تقسیم زیاد سلولی سبب تشکیل تومور می شود و به تدریج این سلولها سبب آسیب به بافت های اطراف می شوند و به قسمت های دیگر منتشر می شوند که متاستاز نام دارد.
عوال خطر
- سن بالا: در سنین بالای ۵۰ سال رایج می باشد ولی ممکن است در سنین پایین تر نیز رخ دهد.
- نژاد آفریقایی
- سابقه خانوادگی سرطان یا پولیپ روده.
- بیماری های التهابی روده مثل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو
- وراثت
- مصرف غذاهای کم فیبر و پرچرب و گوشت قرمز
- کم تحرکی و چاقی
- دیابت
- سیگار و الکل
- رادیوتراپی برای سرطان های دیگر ریسک ابتلا به سرطان روده را بالا می برد.
پیشگیری:
بررسی کولون: در سن ۵۰ سالگی توصیه به انجام کولونوسکوپی می شود.ولی اگر در خانواده ای سابقه ابتلا به این سرطان وجود دارد بررسی کولون در سنین پایین تر توصیه می شود.
تغییر سبک زندگی و مصرف میوه و سبزیجات و ویتامین ها و آنتی اکسیدانتها
کاهش مصرف الکل و سیگار
ورزش و تحرک
حفظ وزن نرمال
تشخیص:
برداشتن توده کولونوسکوپی: انجام کولونوسکوپی باعث تشخیص در مراحل اولیه و در نتیجه درمان بهتر می شود. در کولونوسکوپی یک لوله انعطاف پذیر که دارای دوربین است از قسمت مقعد وارد روده می شود و پزشک به بررسی روده می پردازد اگر ناحیه مشکوکی رویت شود، پزشک اقدام به برداشتن آن می کند.
تست خون: تست خون نشان دهنده ی سرطان نیست ولی از طریق آزمایش خون پزشک می تواند عملکرد ارگانها را بررسی کند. آنتی ژن به نام CEA در این سرطان افزایش می یابد.
سی تی اسکن: از طریق سی تی اسکن نیز میزان پیشرفت سرطان به سایر ارگانها مشخص می شود.
درمان:
با توجه به موقعیت و مرحله سرطان پزشک تصمیم گیری می کند.
روش های برداشتن توده در مراحل اولیه عبارت است از:
- برداشتن پولیپ در حین کولونوسکوپی: برای پولیپ های کوچک استفاده می شود.
- برداشتن آندوسکوپی مخاط : که برای پولیپ بزرگتر انجام می شود و معمولا قسمتی از مخاط روده نیز برداشته می شود. این روش نیز همانند روش کولونوسکوپی می باشد.
- جراحی لاپاراسکوپی پولیپ هایی که به روش کولونوسکوپی قابل برداشتن نیستند، از این روش استفاده می شود. جراح از طریق ایجاد چند برش کوچک روی شکم دوربین ها و ابزار مخصوصی را وارد می کند و تومور را خارج می کند.
روش های برداشتن توده در مراحل پیشرفته عبارت است از:
- پارشیال کولکتومی(برداشتن قسمتی از روده بزرگ بوسیله جراحی): زمانی انجام می شود که سرطان پیشرفته باشد و معمولا قسمتی از روده برداشته می شود و بقیه قسمت های سالم به هم وصل می شوند.
- توتال کولکتومی (برداشتن روده بزرگ بصورت کامل): که در این روش روده بزرگ بصورت کامل خارج می گردد.
ایجاد مجرا برای خروج مدفوع (استومی): وقتی که بیشتر روده درگیر سرطان شده باشد و روده را نتوان به قسمت انتهایی خود یعنی مقعد وصل کرد جراح جهت خروج مدفوع شکافی در شکم ایجاد می کند و قسمتی از روده را از شکم بیرون می آورد و اینگونه مدفوع از بدن خارج می شود و وارد یک کیسه می گردد. به این روش استومی می گویند که گاهی دائم و گاهی موقت می باشد.
- شیمی درمانی: در این روش داروهای مخصوص به بیمار داده می شود که باعث از بین رفتن سلولهای سرطانی می شود. معمولا بعد از جراحی انجام می شود و گاهی قبل از جراحی نیز انجام می شود از این روش گاهی برای کاهش علائم بیمار و جلوگیری از انتشار به سایر بافت ها استفاده می شود.
- رادیوتراپی: با استفاده از اشعه های Xسبب مرگ سلول های سرطانی می شوند و همچنین به جراح کمک می کند که سلول سرطانی راحت تر برداشته شود. هم چنین این روش سبب کاهش درد می شود.
در این بیماران حمایت خانوادگی و ارتباط با اطرافیان و روش های بلوکه کردن درد گاهی توصیه می شود.