هفتم آبان روز جهانی پیشگیری از سکته مغزی نامگذاری شده و این روز بهانه ای است برای توجه بیشتر به این بیماری .سکته مغزی آسیب عصبی حاد ناشی از اختلال خون رسانی به قسمتی از بافت مغز است که به علت انسداد رگ مغزی به وسیله یک لخته خونی و یا پارگی یکی از عروق تغذیه کننده آن قسمت از بافت مغز ایجاد می شود. به بیان دیگر اگر خونرسانی به قسمتی از مغز دچار اختلال شده و متوقف شود٬این قسمت از مغز دیگر نمیتواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد.این وضعیت را اصطلاحاً سکته مغزی مینامند.
گرایش روزافزون به مصرف غذاهای آماده و فست فودها، عدم تحرک و فعالیت بدنی، افزایش استعمال مواد دخانی، و آلودگی های زیست محیطی موجب شده تا بیماریهای غیرواگیر در کشور گسترش یابد،سکته مغزی یکی از بیماریهای غیر واگیر است که می توان با پیشگیری و اتخاذ سبک زندگی سالم تا حدود زیادی از بروز آن جلوگیری کرد.
علایم مهم بروز سکته مغزی
بروز ناگهانی نقایص عصبی، حرکتی، بینایی و گفتاری را می توان از علایم مهم بروز سکته مغزی عنوان کرد ؛ احساس کرختی یا ضعف که بطور معمول فقط در یکطرف صورت یا بدن، در یک دست یا پا و بسیار ناگهانی بروز میکند، تاری ناگهانی دید که موجب مشکل در بینایی یک یا هر دو چشم و گاهی نیز دوبینی یا تیره شدن کلی دید میشود، مشکل در راه رفتن که ناشی از سرگیجه ناگهانی، از دست دادن تعادل و از دست دادن هماهنگی است، گیجی که موجب نامفهوم شدن ناگهانی گفتار، اختلال تکلم، دشواری در پیدا کردن واژههای مناسب و یا حتی ناتوانی در درک گفتههای دیگران میشود و سردرد غیرعادی و فوقالعاده شدید که شبیه به یک ضربه ناگهانی و گاهی با سرگیجه و حالت تهوع همراه است، از نشانههای مهم سکته مغزی هستند که باید نسبت به بروز آنها توجه داشت .
علت
ممکن است سکته به علت انسداد یک سرخرگ( سکته ایسکمیک)، بهوجود آید، و یا به علت رگ خونی که نشت کرده و یا پاره شده و از هم پاشیده شده باشد(سکته هموراژیک). بعضی از افراد نیز ممکن است قطع ناگهانی و زودگذر در جریان خون از سوی مغزشان را تجربه نمایند(حمله ایسکمیک ترانزینت یا حمله گذرای خونرسانی ناقص ).
سکته ایسکمیک:
حدود 85 درصد سکتههای مغزی، سکتههای ایسکمیک هستند. سکتههای ایسکمیک، زمانی رخ میدهند که سرخرگهای مغز شما باریک شده و یا انسداد یابند، که این امر باعث میشود جریان خون به شدت کاهش پیدا کند ( ایسکمیا). شایعترین سکتههای ایسکمیک عبارتند از:
• سکته ترومبوتیک:
سکته ترومبوتیک وقتی رخ میدهد که در یکی از سرخرگهایی که خون مغز شما را تامین مینماید، یک لخته خون( ترومبوز) تشکیل گردد. این لخته اغلب ممکن است به خاطر رسوب چربی(پلاک) که در سرخرگها تجمع مییابد، و موجب کاهش جریان خون میشود، ایجاد شود( آترواسکلروزیس)، و یا به خاطر سایر عوارض مربوط به سرخرگ.
• سکته آمبولیک: سکته آمبولیک زمانی رخ میدهد که یک لخته خون و یا سایر مواد باقیمانده، در فاصلهای دورتر از مغز شما تشکیل گردند( عموماً در قلب شما)، و سپس از طریق جریان خون به سرخرگهای مغزی باریکتر انتقال یافته و در آنجا منزل گزینند. این شکل از لخته خون، آمبولی( آمبولوس)، نامیده میشود.
سکته هموراژیک:
سکته هموراژیک وقتی رخ میدهد که یک رگ خونی موجود در مغز شما، سوراخ شده و یا پاره شده و تخریب گردد. هموراژیهای مغزی میتوانند در نتیجه بسیاری از موقعیتها و وضعیتهایی که بر روی عروق خونی شما تاثیر میگذارند، ایجاد شوند. مثل فشار خون بالایی که کنترل نشده باشد (هایپرتانسیون)، و یا نقاط کممقاومت و ضعیف موجود در دیوارههای عروق خونی شما (آنوریسم). یک علت نادرتر هموراژی، ناهنجاری است همراه با پارگی و تخریب شریانی و وریدی (AVM) که یک درهم پیچیدگی غیرطبیعی عروق خونی با دیوارههای نازک میباشد که مادرزادی است.
انواع سکتههای هموراژیک عبارتند از:
• خونریزی داخل(درون) مغزی: در خونریزی داخل مغزی، رگ خونی داخل مغز، پاره شده و به اطراف و دورادور بافت مغز نشت میکند، و به سلولهای مغزی آسیب میرساند. سلولهای مغزی دورادور این نشت و تراوش، از خون محروم گردیده، و آسیب میبینند. فشار خون بالا، تروما(ضربه)، ناهنجاریهای عروقی، استفاده از داروهای رقیقکننده خون، و سایر عوارض و موقعیتها، ممکن است موجب خونریزی داخل مغزی گردند.
• خونریزی subarachnoid:
در این نوع خونریزی، سرخرگ روی سطح مغز شما و یا نزدیک آن ناحیه، ترکیده، پاره شده، و به فضای بین سطح مغز و جمجمه شما، نشت میکند. این خونریزی اغلب با علامت سردرد ناگهانی و شدید، مشخص میشود. یک خونریزی subarachnoid،عموماً به خاطر پارگی یک آنوریسم ایجاد میشود. بعد از خونریزی، ممکن است عروق خونی داخل مغز شما گشاد شده که باعث میشود به علت محدودیت خونرسانی(جریان خون) به سایر قسمتهای مغز شما ، سلولهای مغزی آسیب ببینند.
• حمله ایسکمیک یا حمله گذرای کمخونی (TIA) : در TIA که مینی استروک (سکته خفیف یا کوچک) نیز نامیده میشود، شما تقریباً خلاصهای از علائمی مشابه آنچه که در یک سکته مغزی داشتهاید، دارید. این حالت به علت کاهش موقتی در تهیه و تامین خون در بخشی از مغز شما بهوجود میآید. TIAاغلب کمتر از 5 دقیقه به طول میانجامد.
همانند یک حمله ایسکمیک، TIA نیز زمانی رخ میدهد که یک لخته یا تکهای، خونرسانی به بخشی از مغز شما را مسدود نماید. درTIA علائم و نشانهها ثابت، بادوام و همیشگی به جا نمیمانند، چراکه انسداد موقتی است.
هرچه سریعتر به دنبال مراقبت اورژانسی و اضطراری باشید، حتی اگر علائم و نشانههای شما به ظاهر برطرف گردیده باشند. اگر شما یک حملهTIA را پشت سر گذاشتهاید، این بدان معنی است که احتمالاً انسداد کوچک و یا سرخرگ تنگ و باریکی به سمت مغز شما وجود دارد که شما را در معرض خطر بیشتری از بروز یک حمله و یا سکته کامل مغزی قرار خواهد داد که ممکن است در آینده باعث آسیبهای دائمی و همیشگی گردد. این امکان وجود ندارد که تنها بر پایه علائم و نشانههای شما، گفته شود که دچارحمله و یا سکته مغزی شدهاید و یا TIA. بیش از نیمی از افرادی که علائم و نشانههای آنها به ظاهر از بین رفته است، عملاً دچار سکتهای شدهاند که موجب بروز آسیبهای مغزی گردیده است.
عوامل خطر
بسیاری از عوامل میتوانند موجب افزایش احتمال خطر بروز سکته مغزی شوند. شماری از این عوامل همچنین میتوانند احتمال بروز سکته قلبی را نیز افزایش دهند. عوامل خطر بروز سکته مغزی عبارتند از:
عوامل خطر بالقوه قابل درمان
• فشار خون بالا- احتمال بروز سکته مغزی با بالا رفتن فشار خون از مقدار 120/80 میلیمتر جیوه (mmHg) شروع به افزایش یافتن میکند. پزشک به شما کمک خواهد کرد تا یک فشار خون پایه و هدف بر مبنای سن، و اینکه مبتلا به دیابت و یا سایر عوامل باشید را برایتان در نظر بگیرد.
• کشیدن سیگار و یا در معرض دود آن قرار گرفتن.
• کلسترول بالا- سطح کلسترول تام بالای 200 میلیگرم در دسیلیتر(mg/dL) و یا 2/5 میلیمول در لیتر(mmol/L).
• دیابت
• اضافهوزن و یا چاقی
• عدم فعالیت فیزیکی
• آپنه (قطع تنفس) مسدودکننده خواب ( یک نوع اختلال خواب که در آن سطح اکسیژن متناوباً در طول شب افت میکند.)
• بیماری قلبی عروقی، شامل نارسایی قلبی، نقص قلبی، عفونت قلبی، و یا آهنگ غیرعادی قلب.
• استفاده از بعضی از انواع قرصهای پیشگیری از بارداری و یا درمانهای هورمونی که حاوی استروژن هستند.
• اعتیاد به الکل.
• استفاده از داروهای مخدر غیرمجاز و یا مواد مخدر مثل کوکائین و متامفتامینها.
سایر عوامل خطر:
• سابقه فردی و یا خانوادگی سکته مغزی، حمله قلبی و یا TIA.
• سن 55 سال یا بالاتر از آن.
• نژاد: در نژاد آفرقایی- امریکایی نسبت به سایر افراد در نژادهای دیگر، احتمال خطر بروز سکته مغزی بیشتر است.
• جنسیت: احتمال خطر بروز سکته مغزی در مردان نسبت به زنان بیشتر است. زنان معمولاً در سنین بالاتر دچار سکته مغزی میشوند، و احتمال مرگ آنها ناشی از سکته مغزی معمولاً بیشتر است.
عوارض
سکته مغزی در بعضی مواقع باعث ایجاد ناتواناییهای موقتی و بعضاً دائمی و همیشگی میشود، البته بسته به اینکه مغز برای چه مدت زمانی دچار کمبود جریان خون گردد و کدام قسمت مغز تحت تاثیر قرار بگیرد.
عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• فلج شدن یا فقدان و از دست دادن حرکت ماهیچه: گاهی اوقات کمبود و یا عدم جریان خون در مغز، میتواند باعث فلج شدن یک سمت بدن و یا از دست دادن کنترل ماهیچههای مشخصی از بدن مثل ماهیچههای یک طرف صورت و یا یک دست گردد. این میتواند موجب بهوجود آمدن مشکلاتی در پارهای از فعالیتهای روزانه مثل راه رفتن، غذا خوردن و یا لباس پوشیدن شود. این احتمال وجود دارد که با انجام ورزشدرمانی، شاهد بهبود در حرکت ماهیچه و یا قسمت فلجشده باشید.
• مشکل در صحبت کردن(تکلم) و یا اختلال در بلع: این احتمال وجود دارد که سکته مغزی باعث شود تا شما کنترل کمتری بر روی حرکت ماهیچههای دهان و یا گلوی خود داشته باشید، و این امر صحبت کردن، بلع و یا خوردن را برای شما دشوار سازد. برای مثال، بعضی از افراد ممکن است به خاطر فقدان هماهنگی عضلات داخل دهان،مبهم و نارسا صحبت کنند( Dysarthria ) و یا حتی با خود زبان و کلام مشکل داشته باشند(عدم قدرت تکلم یا آفازی)، که شامل صحبت کردن و یا فهم و ادراک گفتار دیگران، خواندن و یا نوشتن میشود. تحت درمان یک آسیبشناس زبان قرار گرفتن ممکن است به بهبود و ارتقاء مهارتهای کلامی و گفتاری کمک نماید.
• فقدان و از دست دادن حافظه و یا اشکال و دشواری در فکرکردن: بسیاری از افرادی که سکته مغزی را از سر گذراندهاند، مواردی از فقدان حافظه را تجربه میکنند. سایرین ممکن است مشکلاتی در زمینههای فکرکردن، تصمیمگیری، و موارد تفهیمی و استدلالی داشته باشند. این عوارض و مشکلات ممکن است با درمانهای توانبخشی بهبود یابند.
• مشکلات احساسی: افرادی که سکته مغزی را تجربه کردهاند، ممکن است مشکلات بیشتری در زمینه کنترل احساسات و عواطف خود داشته باشند، و یا اینکه دچار افسردگی گردند.
• درد: ممکن است بعضی از افرادی که دچار سکته مغزی شدهاند، درد، بیحسی، کرختی و یا سایر احساسات عجیب و غریب در بخشهایی از بدن خود که تحت تاثیر سکته قرار گرفته است، داشته باشند. برای مثال اگر سکته باعث شود که شما حس دست چپ خود را از دست بدهید، ممکن است یک احساس خارش یا سوزش ناخوشایندی را در آن دست داشته باشید. بعضی از افراد نیز ممکن است نسبت به تغییرات دما حساس شوند، به خصوص به سرمای زیاد. این امر درد سکته مرکزی و یا سندرم درد مرکزی نامیده میشود(CPS). این عارضه عموماً چند هفته بعد از بروز سکته بهوجود میآید و ممکن است با گذشت زمان بهبود یابد. از آنجائیکه درد، بهخاطر وجود مشکلی در مغز شما به وجود میآید، نه به خاطر یک صدمه بدنی، داروها کمی جهت درمان CPS وجود دارد.
• تغییرات رفتاری و توجه و مراقبت از خود (self- care): این امکان وجود دارد که افرادی که سکته مغزی داشتهاند، گوشهگیر شده، کمتر در اجتماع حضور پیدا کرده و یا تحریکپذیرتر گردند. ممکن است توانایی مراقبت از خود را از دست داده و حتی نیاز به سرپرست و یا پرستاری برای برآورده کردن نیازهای روزانه و یا انجام کارهای روزمره خود پیدا کنند.
در مورد هر گونه ضایعات و صدمات مغزی، موفقیت در درمان عوارض آن، از فردی به فردی دیگر، متفاوت است.
آمادگی برای ویزیت پزشک
سکته مغزی در حال پیشرفت معمولاً در بیمارستان تشخیص داده میشود. اگر شما دچار سکته مغزی شدهاید، کانون توجه و تمرکز مراحل مراقبتی و درمانی، بر کاهش هرچه بیشتر صدمات و آسیبهای مغزی و کمک به شما جهت بهبودی و جلوگیری از بروز سکته مغزی بعدی در آینده خواهد بود.
اگر هنوز دچار عارضه سکته مغزی نشدهاید، اما نگران احتمال وقوع آن در آینده هستید، میتوانید با پزشک در اتاق فوریتهای پزشکی، ممکن است شما ملاقاتی با متخصص طب اورژانس، یا پزشک متخصص عوارض و بیماریهای مغزی (نورولوژیست)، و همینطور پرستاران و تکنسینهای پزشکی داشته باشید.
اولویت اول تیم اورژانس و فوریتها، تثبیت و به موازنه درآوردن علائم و نشانهها و نیز وضعیت کلی پزشکی شما میباشد. سپس این ارزیابی انجام خواهد شد که آیا شما دچار سکته مغزی شدهاید، و سپس پیدا کردن علت بروز سکته مغزی در شما، جهت تصمیمگیری در مورد انتخاب بهترین و مناسبترین روش درمان جهت موقعیت شما انجام خواهد گرفت.
اگر شما در یک جلسه تنظیم شده با پزشک خود به دنبال شنیدن نصایح او میباشید، پزشک در این جلسه عوامل خطر احتمالی جهت بروز سکته مغزی و بیماری قلبی در شما را ارزیابی خواهد کرد. تمرکز و کانون اصلی گفتگوی شما، برروی اجتناب از عوامل خطر سکته مغزی، مثل نکشیدن سیگار، و عدم استفاده از داروهای مخدر خواهد بود.
همچنین پزشک استراتژیهای تغییر سبک زندگی، و یا استفاده از داروهایی جهت کنترل فشار خون بالا، کلسترول، و سایر عوامل خطر سکته مغزی را برای شما توضیح خواهد داد.
در بعضی از موارد، ممکن است پزشک انجام آزمایشات مشخص و یا روشها و اقداماتی را توصیه نماید جهت تشخیص بهتر احتمال خطر بروز سکته مغزی در شما و یا درمان شرایط و موقعیتهای اساسی که احتمال بروز سکته مغزی را در شما افزایش میدهد، خود درمورد نگرانیهای خود و سوالاتی که دارید، صحبت نمایید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر متوجه هرگونه علامت و یا نشانهای از سکته مغزی در خود شدید، حتی اگر این علامات بیثبات ، زودگذر، و یا دارای نوسان بهنظر رسند، و یا ناپدید گشته و از بین روند، بهدنبال رسیدگی و مراقبت فوری پزشکی باشید. فوراً با شماره اورژانس تماس گرفته، و بدانید که هر دقیقه برای شما باارزش و بااهمیت است.
در مورد یک سکته مغزی، هر چه برای مدت طولانیتری، بهآن رسیدگی نشود و یا درمانی صورت نگیرد، احتمال بیشتری جهت آسیب مغزی، ناتوانی و ازکارافتادگی وجود دارد. جهت بالاتر بردن اثربخشی و کارایی هر چه بیشتر ارزیابی و درمان، ظرف مدت 3 ساعت پس از آشکارشدن و بروز اولین علائم و نشانهها، نیاز خواهد بود که در یک بیمارستان مورد درمان قرار گیرید. اگر همراه فردی هستید که به نظر مشکوک به این میرسد که دچار سکته مغزی گشته، در طول مدت زمانیکه منتظر رسیدن اورژانس و کمک میباشید، به دقت مراقب وی باشید.
پیشگیری
شناخت و آگاهی از عوامل خطر بروز سکته مغزی، پیگیری دستورات و توصیههای پزشک و نیز رعایت یک شیوه زندگی سالم، بهترین اقداماتی هستند که جهت جلوگیری از بروز سکته مغزی میتوانید انجام دهید. اگر دچار سکته مغزی و یا TIA شدید، اقدامات زیر جهت جلوگیری از بروز سکتههای بعدی، میتواند مفید و کمککننده باشند. بسیاری از اقدامات پیشگیری کننده از سکته مغزی، همانند اقدامات مربوط به جلوگیری از بروز بیماریهای قلبی است.
رویهمرفته، دستورات و توصیههای مربوط به شیوه زندگی سالم عبارتند از:
• کنترل فشار خون بالا(هایپرتانسیون): یکی از مهمترین اقداماتی که جهت کاهش بروز احتمال خطر سکته مغزی میتوانید انجام دهید، کنترل فشار خونتان است. اگر سکته مغزی را پشت سر گذاشتهاید، با پایین آوردن فشار خون خود میتوانید از بروز سکتههای مغزی یا TIA در آینده جلوگیری نمایید. ورزش و فعالیت بدنی، کنترل و مدیریت استرس، حفظ وزن در محدوده سلامت؛ و محدودیت دریافت سدیم و الکل، راههایی جهت کنترل فشار خون شما میباشند. استفاده بیشتر از مواد حاوی پتاسیم در رژیم غذایی نیز میتواند مفید و کمککننده باشد. علاوه بر توصیههایی مبنی بر تغییر در شیوه زندگی، این امکان نیز وجود دارد که پزشک جهت درمان فشار خون بالای شما، داروهایی تجویز نماید.
• کاهش مقدار کلسترول و چربی اشباع در رژیم غذایی: خوردن مقادیر کمتر کلسترول و چربی، خصوصاً چربیهای اشباع و ترانس، به کاهش ساخت و تجمع پلاکهای چربی در سرخرگهای شما کمک مینماید. اگر شما فقط از طریق ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی خود قادر به کنترل کلسترول خود نباشید، این امکان وجود دارد که پزشک داروهای کاهنده کلسترول را برای شما تجویز نماید.
• ترک سیگار و یا قطع استفاده از تنباکو: سیگار کشیدن احتمال خطر بروز سکته مغزی را هم برای افراد سیگاری و هم برای افراد غیرسیگاری که در معرض دود سیگار قرار میگیرند، بالا میبرد. ترک سیگار و یا قطع استفاده از تنباکو، احتمال خطر بروز سکته مغزی را کاهش میدهد.
• کنترل بیماری دیابت(قند خون): شما میتوانید بیماری دیابت خود را با استفاده از رژیم غذایی صحیح، ورزش و فعالیت بدنی، کنترل وزن و استفاده از دارو، مدیریت و درمان نمایید.
• حفظ وزن در محدوده سلامت و طبیعی: اضافه وزن با سایر عوامل خطر بروز سکته مغزی، مثل فشار خون بالا، بیماری قلبی عروقی، و دیابت میتواند همراه باشد. کاهش وزن، حتی به مقدار 10 پوند، میتواند فشار خون شما را کاهش داده، و سطح کلسترول خون شما را بهبود بخشد.
• استفاده زیاد از سبزیها و میوها در رژیم غذایی: رژیمی که روزانه حاوی پنج سروینگ یا بیشتر میوه و یا سبزی باشد، میتواند شانس ابتلاء به سرطان مغزی را کاهش دهد.
• ورزش منظم: این احتمال وجود دارد که ورزش ایروبیک احتمال خطر بروز سکته مغزی را از طرق مختلف کاهش دهد. ورزش منظم میتواند فشار خون را کاهش دهد، سطح HDL خون یا همان کلسترول خوب را افزایش دهد، و سلامت کلی عروق خونی و قلب شما را بهبود بخشد. همچنین ورزش میتواند به کاهش وزن، کنترل قند، و کاهش استرس در شما کمک نماید. فعالیت بدنی خود را بهتدریج تا30 دقیقه و در بیشتر روزهای هفته افزایش دهید، مثل پیادهروی، دو درجا، شنا یا دوچرخهسواری.
• بهتر است هرگز الکل مصرف نکنید.
• پرهیز و اجتناب از مصرف داروهای غیرمجاز و ممنوع: برخی از داروهای مخدر مثل کوکائین و متامفتامینها، از عوامل خطر بروز سکته مغزی شناخته شدهاند. کوکائین جریان خون را کاهش داده و باعث باریک شدن سرخرگها میگردد.
• درمان آپنه (قطع تنفس) خواب مسدودکننده: این امکان وجود دارد که پزشک جهت غربالگری آپنه خواب مسدودکننده (OSA)، توصیه بر ارزیابی اکسیژن شبانه داشته باشد. اگر OSA تشخیص داده شود، این امکان وجود دارد که تنفس اکسیژن شبانه تجویز شود.
درمانهای پیشگیرانه (داروهای پیشگیری کننده):
اگر سکته مغزی ایسکمیک و یاTIA را پشت سر گذراندهاید، این احتمال وجود دارد که پزشکتان داروهایی را جهت کاهش احتمال خطر بروز سکته مغزی دوباره توصیه نماید که این موارد عبارتند از:
• داروهای ضدپلاکت: پلاکتها سلولهایی در خون شما هستند که موجب لخته گردیدن خون شما میباشند. داروهای ضدپلاکت، باعث میشوند که این سلولها عملکرد لخته نمودن خون را کمتر انجام دهند. شایعترین و بیشترین داروی مورد استفاده ضدپلاکت، آسپرین است. پزشک میتواند جهت تصمیمگیری دوز صحیح و مورد نیاز آسپرین به شما کمک نماید.
این احتمال وجود دارد که پزشکتان Aggrenox برای شما تجویز نماید که ترکیبی است از آسپرین با دوز پایین و داروی ضد پلاکت دیپیرادامول، که جهت کاهش احتمال خطر لخته شدن خون به کار میرود. اگر آسپرین از بروز TIA یا سکته مغزی در شما جلوگیری ننماید، و با اگر نمیتوانید آسپرین مصرف نمایید، این امکان وجود دارد که پزشکتان داروی ضدپلاکت دیگری مثل CLOPIDOGREL یا PLAVIX برایتان تجویز نماید.
• داروهای ضدانعقاد خون: این داروها که شامل هپارین و وارفارین(کومادین)، میباشند، انعقاد خون را کاهش میدهند. هپارین سریعالاثراست و ممکن است در یک دوره کوتاهمدت زمانی در بیمارستان استفاده شود. وارفارین که کند اثرتر است در یک مدت زمان طولانیتری استفاده میشود.
وارفارین یک داروی رقیقکننده خون قوی میباشد، بنابراین باید دقیقاً طبق دستور آن را استفاده کرد، و مراقب عوارض جانبی آن بود. این احتمال وجود دارد که در صورت ابتلاء به برخی اختلالات مربوط به انعقاد خون، یا ناهنجاریهای عروقی، ریتم غیرطبیعی قلب و یا سایر مشکلات قلبی، پزشکتان این داروها را برایتان تجویز نماید.
ممکن است سایر رقیقکنندههای خون که جدید میباشند زمانی استفاده شوند که TIA یا سکته مغزی در شما به علت ریتم غیرطبیعی قلبی ایجاد شده باشد.